Coraz częściej właściciele kotów zgłaszają się do lekarzy weterynarii w związku z nieutrzymywaniem przez ich podopiecznych czystości w domu. W tej części artykułu opiszemy możliwe przyczyny takiego zachowania zwierzęcia, gdyż poznanie źródła problemu jest kluczem do skutecznej terapii.
Przede wszystkim należy ustalić czy kot znaczy teren czy brudzi w domu.
1. Znaczenie terenu:
Niekastrowane kocury i niektóre kotki znaczą teren moczem ( czasami także kałem). Są to zazwyczaj pionowe powierzchnie ( meble , ściany), przedmioty osobiste właściciela ( ubrania) lub nowe przedmioty przyniesione do mieszkania ( z obcym dla kota zapachem, a więc nieznane). Kot znaczący teren najczęściej unosi pionowo ogon, który drga podczas oddawania moczu. Zwierzę korzysta z kuwety z taką samą częstotliwością jak przed rozpoczeciem znaczenia terenu.
Kastrowane kocury i koti mogą także znaczyć teren - zwykle w sytuacji poczucia zagrożenia ( nowy osobnik w domu, przeprowadzka).
Przykładowe sytuacje, w których zwierzę zaczyna znaczyć teren:
- osiągniecie dojrzałości płciowej przez niekastrowane zwierzęta
- okres rujowy
- nowe przedmioty ( meble, dywany, tapety itp)
- nowe koty w sąsiedztwie ( gdy inny osobnik zaznaczy teren w pobliżu domu,w którym przebywa nasz kot, pupil jest w stanie wyczuć "zagrożenie" nawet, jeśli nie wypuszczamy go na zewnątrz )
- znaczenie terenu danego mieszkania przez inne zwierzęta
- zmiany w hierarchii stadnej( jeśli jest wiecej niż jeden kot), w stosunkach z innymi zwierzętami, z opiekunem lub członkami rodziny
- dłuższa nieobecność właściciela ( dłuższy wyjazd, pobyt w szpitalu)
- pojawienie się nowej osoby w rodzinie
- konflikty między domownikami ( kłótnie, wyprowadzka jednego członka rodziny)
- używanie środków czystości o intensywnym zapachu
2. Brudzenie w domu:
Kot oddaje mocz i/lub kał w wielu miejscach, często trudnych do przewidzenia. Są to powierzchnie poziome, najczęściej podłoga, dywan czy łóżko. Kot korzysta z kuwety rzadziej niż dotychczas lub nie korzysta z niej wcale.
Przykładowe sytuacje, które mogą byc przyczyną brudzenia w domu:
- brudny żwirek
- wyuczona niechęć do kuwety ( złe skojarzenia z kuwetą )
- nieodpowiednie zapachy wydobywające się z kuwety ( zmiana żwirku na zapachowy,lub zmiana żwirku na inny rodzaj, zastosowanie pochłaniacza zapachów)
- niezamierzone nagrodzenie kota, gdy załatwił się poza kuwetą
- nieprawidłowe utzrymanie kota w dzieciństwie ( brak kontaktu z kuwetą, stosowanie innych podłoży)
- toaleta nie zawsze dostępna ( zamknięte drzwi)
- agresja między kotami mieszkającymi razem
- zakłócanie kotu spokoju podczas korzystania z kuwety ( głaskanie, podawanie leków, hałas np pracująca pralka)
- zła lokalizacja kuwety ( utrudniony dostęp, kuweta w pobliżu pralki, na piętrze)
Zarówno w przypadku znaczenia terenu jak i brudzenia w domu należy upewnić się, że kot jest zdrowy. Zdarza się, że pewne schorzenia mogą wywołać powyższe objawy. Są to najczęściej zapalenia dolnych dróg moczowych ( objawy mogą utrzymywać się również po wyleczeniu choroby, gdy kot kojarzy korzystanie z kuwety z bólem spowodowanym kamieniami czy piaskiem w pęcherzu), kamica pęcherza moczowego, cukrzyca, biegunki, niewydolność nerek, bóle stawów ( a kuweta jest na piętrze) oraz wszelkie schorzenia którym towarzyszy ból.
Dla ułatwienia zdiagnozowania przyczyny proponujemy dokładne przeanalizowanie poniższego podsumowania:
A) Choroby:
- ciemne zabarwienie moczu, obecna krew w moczu
- problemy z oddawaniem moczu, małe ilości moczu
- problemy z oddawaniem kału, konsystencja kału
- wokalizacja podczas załatwiania potrzeb
- inne symptomy choroby jak brak apetytu, gorszy wygląd sierści, apatia, niechęć do ruchu
B) Preferencje w stosunku do powierzchni:
- na jakim podłożu kot najczęściej oddaje mocz/kał - płytki, parkiet, dywan, pościel, ubrania
- czy w przypadku zmiany powierzchni ( zdjęcie dywanu) kot oddaje kał/mocz w tym samym miejscu
- czy w miejscu oddawania kału/moczu kot zakopuje odchody tak , jak w kuwecie
- czy w przypadku braku dostępu do danego miejsca ( zdjęcie dywanu ) kot idzie do kuwety
C) Preferencje w stosunku do miejsca:
- czy kot oddaje mocz/kał zawsze w tym samym miejscu niezależnie od podłoża ( ten sam kąt pokoju, to samo łóżko)
- gdy kuweta zostanie przeniesiona w wybrane przez kota miejsce to zwierzę załatwia się do kuwety, obok niej czy w zupełnie innym miejscu
- czy w wybranym przez kota miejscu wcześniej znajdowała się kuweta
- czy jeśli kot oddaje mocz/kał w kilka różnych miejsc , istnieje jakiś związek między nimi
D) Niechęć do kuwety:
- czy kuweta jest wystarczająco często i dokładnie czyszczona
- czy na początku pojawienia się problemu kot był chory
- czy miały miejsce wydarzenia, które mogły spowodować u kota niechęć do kuwety
- czy kot po załatwieniu potzreb w kuwecie nie kopie w żwirku ale szybko ucieka z kuwety
- czy załatwiając potrzeby w kuwecie kot nie wchodzi do kuwety, a jedynie opiera się łapami o jej brzeg
- jaka jest wielkość i rodzaj kuwety ( odkryta czy zamykana)
- czy kuweta może kojarzyć się kotu z karą
E) Konflikty między kotami mieszkającymi razem:
- czy kot bywa atakowany przez inne koty
- czy kot unika innych osobników
- jaka jest liczba kuwet
- czy kot został zaatakowany w kuwecie
F) Strach:
- czy kot jest lękliwy
- czy kot może wiązać kuwetę z hałasem z zewnątrz ( pies z sąsiedztwa, hałas)
- czy kot miał wymierzane kary psychiczne ( np zamknięcie w jednym pomieszczeniu, trzymanie na siłę )
- czy zmieniły się warunki utrzymania kota ( np kot wcześniej wychodził na zewnątrz a teraz nie jest wypuszczany lub na odwrót)
G) Oddawanie moczu na obiekty pionowe lub rzeczy osobiste właściciela:
- czy kot jest po kastracji/sterylizacji
- czy kot osiągnął dojrzałość płciową
- czy zwierze jest w trakcie rui
H) Bodźce zapachowe:
- czy w danym miejscu oddawały mocz inne koty
- czy koty mieszkające razem oddają mocz do tej samej kuwety ( nietolerancja zapachu innego osobnika)
- czy wybrane przez kota miejsce jest zanieczyszczone w jakiś sposób
I) Znaczenie terenu:
- jaką postawę przyjmuje kot podczas oddawania moczu
- czy kot oddaje mocz na powierzchnie pionowe czy poziome
- jakie ilosci moczu kot oddaje jednorazowo
- czy oddawanie moczu poza kuwetą można powiązać z nowymi przedmiotami w domu, nowym zapachem, obecnością gości
- czy zwierzę miało kontakt z obcymi kotami ( bezpośredni lub pośredni - zapach na przedmiotach, właścicielu)
- czy występują konflikty miedzy kotami mieszkającymi razem